Była zjawiskowa, niepokorna i nieugięta. Maud Gonne, wychowana w angielskich luksusach, poświęciła życie sprawie irlandzkiej niepodległości i emancypacji kobiet. Jej odwaga, charyzma i bezkompromisowość sprawiły, że stała się symbolem rewolucji – nie tylko politycznej, ale i społecznej.
Narodziny rewolucjonistki
Maud Gonne przyszła na świat 21 grudnia 1866 roku w Anglii w zamożnej rodzinie o korzeniach anglo-irlandzkich. Po wczesnej śmierci matki wychowywała się w internacie we Francji, a następnie dołączyła do ojca, oficera armii brytyjskiej w Dublinie.
To właśnie w Irlandii, obserwując skutki „Land Wars” – masowych eksmisji i ubóstwa irlandzkich chłopów – przeżyła swoje polityczne przebudzenie. Po śmierci ojca w 1886 roku odziedziczyła niezależność finansową, którą w całości przeznaczyła na wsparcie ruchu niepodległościowego i inicjatyw społecznych w Irlandii.
Już w latach 90. XIX wieku Gonne była znana z płomiennych przemówień i organizowania kampanii przeciwko brytyjskim eksmisjom. Współpracowała z Fenianami, działała na rzecz uwolnienia więźniów politycznych i organizowała wsparcie dla rodzin ofiar represji.
Jej działalność nie ograniczała się do Irlandii. Podróżowała po Europie i Stanach Zjednoczonych, wykładając o irlandzkiej sprawie i zbierając fundusze dla republikanów. W 1897 roku założyła w Paryżu gazetę „L’Irlande Libre”, promującą sprawę niepodległościową na arenie międzynarodowej.
W 1900 roku Gonne założyła Inghinidhe na hÉireann (Córki Irlandii) – pierwszą radykalną organizację kobiecą w ruchu narodowym, która łączyła nacjonalizm z feminizmem. Członkinie prowadziły akcje edukacyjne, organizowały alternatywne wydarzenia patriotyczne i domagały się równych praw dla kobiet w niepodległej Irlandii. Gonne była przekonana, że wyzwolenie kraju musi iść w parze z wyzwoleniem kobiet.
Miłości i tragedie
Życie osobiste Maud Gonne było równie burzliwe jak jej działalność publiczna. W młodości związała się z francuskim politykiem Lucienem Millevoye, z którym miała dwoje dzieci – syn zmarł w dzieciństwie, córka Iseult przeżyła matkę.
W 1903 roku Gonne wyszła za mąż za irlandzkiego bojownika Johna MacBride’a, z którym miała syna, Seána (późniejszego laureata Pokojowej Nagrody Nobla). Małżeństwo było krótkie i burzliwe, a po jego zakończeniu Gonne wróciła do Paryża, nieustannie wspierając irlandzką sprawę.
Wielką rolę w jej życiu odegrał poeta W.B. Yeats, który wielokrotnie oświadczał się Maud, a ona równie konsekwentnie go odrzucała. Gonne nie chciała być tylko muzą – miała własne cele i bitwy do stoczenia. Jej niezależność i odwaga czyniły z niej postać fascynującą, ale i kontrowersyjną.
Powstanie Wielkanocne – nie tylko na barykadach
Podczas Powstania Wielkanocnego 1916 roku Gonne była w Paryżu, ale jej dom w Dublinie stał się schronieniem dla rebeliantów i centrum konspiracji. Po egzekucji męża wróciła do Irlandii, by wspierać rodziny więźniów i organizować pomoc dla ofiar represji.
W kolejnych latach aktywnie działała przeciwko poborowi do brytyjskiej armii, prowadziła kampanie humanitarne i była wielokrotnie aresztowana za swoją działalność.
W latach 20. zaangażowała się w ruch antytraktatowy, sprzeciwiając się podziałowi Irlandii. Współzałożyła Women’s Prisoners’ Defence League, walcząc o prawa więźniów politycznych i ich rodzin. Była także aktywna w ruchu pacyfistycznym i antyfaszystowskim, nieustannie domagając się sprawiedliwości społecznej i równości.
Zmarła 27 kwietnia 1953 roku w Dublinie, w wieku 86 lat. Jej pogrzeb stał się manifestacją narodowej pamięci i uznania dla kobiety, która przez całe życie walczyła o wolność, sprawiedliwość i równość.
