Jeanne Villepreux-Power podejmowała decyzje, które zadziwiały nawet naukowych sceptyków z Paryża. Jako nastolatka szyła suknie dla arystokratek, ale już po trzydziestce postanowiła wziąć pod lupę sekrety śródziemnomorskich głębin. Zachwyciła darwinistów, oburzyła profesorów i na długie dekady została „tą od akwarium”.
Wytrwałość na przekór losowi
Jeanne Villepreux urodziła się w 1794 roku w małej miejscowości Juillac w regionie Limousin we Francji. Już jako młoda dziewczyna podjęła decyzję o opuszczeniu rodzinnych stron i wyruszyła do Paryża w poszukiwaniu lepszego życia.
W stolicy nauczyła się krawiectwa, zdobywając renomę dzięki umiejętnym projektom i rzetelności. Szyła suknie dla arystokratek, pracowała dla Marii Amelii – przyszłej królowej Francji.
W 1818 roku poślubiła angielskiego biznesmena Jamesa Powera i przeprowadziła się na Sycylię. Nowa ojczyzna otworzyła przed nią nieznane wcześniej możliwości badawcze. W Catanii Villepreux-Power zaczęła systematycznie prowadzić obserwacje przyrody.
Początek fascynacji morzem
Na Sycylii rozpoczęła badania nad lokalną fauną. Zainteresowała ją szczególnie złożoność i różnorodność organizmów morskich w rejonie Katanii i Messyny. Villepreux-Power stawiała pierwsze kroki w zoologii, prowadząc precyzyjne notatki, gromadząc próbki i systematyzując obserwacje.
Nie ukończyła studiów przyrodniczych, lecz własnym uporem zyskała uznanie miejscowych uczonych. Régis de Trobriand, francuski naturalista, wspierał ją w pierwszych eksperymentach z badaniem głębin. Villepreux-Power zdobyła także poparcie lokalnej społeczności – do jej domu zaczęli przychodzić rybacy, prosząc o identyfikację nietypowych stworzeń wyławianych z morza.
W 1825 roku wiele uwagi poświęciła zbiorom skorupiaków i mięczaków, co stanowiło przełom na tle badań prowadzonych przez mężczyzn w tej dziedzinie. Postawiła na skrupulatność i cierpliwość, jednocześnie poszukując innowacyjnych narzędzi do badań.
Rewolucja w zoologii
W 1832 roku Jeanne Villepreux-Power skonstruowała jedno z pierwszych akwariów doświadczalnych. Wynalazek pozwolił jej prowadzić długoterminowe obserwacje żywych organizmów morskich w warunkach zbliżonych do naturalnych. Trzy rodzaje naczyń – szklane słoje, przewiewne skrzynie zanurzalne w morzu oraz akwaria stacjonarne z drewnianymi podpórkami – umożliwiły badania różnych gatunków.
Najważniejszym eksperymentem okazało się badanie argonauty – ośmiornicy płynącej z własną „muszlą”. Villepreux-Power dowiodła, że zwierzę samo wytwarza swoje schronienie, obalając wcześniejsze spekulacje, że muszla to „pożyczony dom” po innych organizmach. Ten eksperyment nadał jej miejsce w światowej nauce i wywołał sensację w środowisku badaczy.
Metoda prowadzenia badań, oparta na długich cyklach obserwacji oraz dokumentacji, okazała się przełomowa. Dzięki niej wyznaczyła nowe standardy w zoologii eksperymentalnej, inspirując kolejne pokolenia biologów.
Kariera naukowa i uznanie w świecie
W 1839 roku opublikowała fundamentalne dzieło: „Guida per la Sicilia” (Przewodnik po Sycylii), zawierający opisy lokalnej fauny. Kolejne prace, takie jak „Observations sur plusieurs animaux marins” czy „Recherches sur Argonauta argo”, przyniosły jej uznanie w Europie i Ameryce. Jej eksperymenty cytowano na łamach najważniejszych magazynów przyrodniczych epoki.
Za swoje dokonania została przyjęta do licznych towarzystw naukowych: Accademia Gioenia di Catania, Società Italiana di Scienze Naturali czy Akademii Nauk w Palermo. W 1842 roku British Association for the Advancement of Science uznało Jeanne Villepreux-Power za członkinię – co dla kobiety w XIX wieku stanowiło rzadkość.
Jej prace w dziedzinie iktiofauny oraz mięczaków poszerzyły wiedzę o śródziemnomorskich ekosystemach. Wyznaczyła kierunek rozwoju badań nad zachowaniem, rozrodem i przystosowaniami zwierząt morskich. Odkrycia dotyczące mechanizmów oplatania muszli oraz rozmnażania argonautów do dziś wspominane są w podręcznikach zoologii.
Villepreux-Power zmarła w 1871 roku w Juillac, pozostawiając po sobie nie tylko setki udokumentowanych obserwacji, lecz także dziesiątki uczniów i uczennic, których pchnęła na naukową ścieżkę.
