Miała zostać królową igrzysk w Moskwie. Elena Muchina trenowała pod okiem bezwzględnego Michaiła Klimenki, który wprowadził do jej układów elementy męskie. Trzeciego lipca 1980 roku sowiecka gwiazda złamała kręgosłup i pozostała sparaliżowana do końca życia.
Sierota, która podbijała świat gimnastyki
Elena Muchina przyszła na świat w Moskwie w 1960 roku. Straciła oboje rodziców w wieku pięciu lat i wychowywała ją babcia Anna Iwanowna. Elena fascynowała się gimnastyką od najmłodszych lat.
Pierwszymi trenerami młodej gimnastyczki zostali Aleksandr Eglit oraz Sofia Muratowa. Elena dołączyła do klubu CSKA Moskwa. Do 1975 roku pozostawała przeciętną zawodniczką, którą sowieccy trenerzy ignorowali.
Wszystko zmieniło się, gdy przeszła pod opiekę Michaiła Klimenki w grudniu 1974 roku. Klimenko był byłym mistrzem gimnastyki męskiej, który postanowił trenować kobiety. Jego nietypowe podejście całkowicie odmieniło karierę Muchiny.
Przełomowy sukces w Strasburgu i rywalizacja z Comăneci
Elena eksplodowała na międzynarodowej scenie podczas mistrzostw świata w Strasburgu w 1978 roku. Zdobyła złoty medal w wieloboju, pokonując mistrzynię olimpijską Nadię Comăneci oraz najlepszą sowiecką zawodniczkę Nellie Kim.
Muchina zaprezentowała światu szereg własnych, autorskich elementów. Na drążku wykonała pełny obrót w salto Korbut, na równoważni pokazała podwójne salto w tył. Na podłodze zaprezentowała pełny obrót w podwójnym salto w tył.
Ten ostatni element otrzymał w kodzie punktacji nazwę „Muchina” i do dziś pozostaje jednym z najtrudniejszych. Media sowieckie okrzyknęły ją następczynią Nelli Kim oraz odpowiedzią na rumuńską dominację.
Kontuzja kostki i powrót pod presją systemu
W 1979 roku Elena doznała złamania kostki podczas przygotowań do mistrzostw świata. Kontuzja wykluczyła ją z udziału w zawodach, gdzie sowiecka drużyna przegrała z Rumunią. Presja na sowieckich trenerów była ogromna.
Elena desperacko błagała lekarzy, aby nie zdejmowali jej gipsu przedwcześnie. Lekarze zignorowali jej prośby i zdjęli gips wbrew jej woli. Złamanie nie zagoiło się odpowiednio i Elena została poddana nagłej operacji.
Dzień po operacji trener pojawił się przy jej łóżku szpitalnym. Powiedział jej, że „nie była sumienna” i mogła trenować w gipsie. Elena ponownie zmuszono do powrotu do treningów pomimo słabości w nodze.
Śmiertelne niebezpieczeństwo
Trener Klimenko postanowił wprowadzić do układu Eleny tzw. „Thomas salto”, element zapożyczony z gimnastyki męskiej. Składało się z półtora salto w tył z półtora obrotem, kończącego się przewrotem do przodu. Opracował go amerykański gimnastyk Kurt Thomas.
Elena szybko zdała sobie sprawę z ekstremalnego niebezpieczeństwa tego elementu. Wymagał idealne wysokości oraz prędkości. Najmniejszy błąd groził lądowaniem na brodzie lub potylicy.
W wywiadzie Elena wspominała: „Więcej niż jeden raz powiedziałam, że złamię sobie kark wykonując ten element. Kilka razy poważnie się zraniłam, ale on odpowiadał, że ludzie tacy jak ja nie łamią sobie karku”. Klimenko ignorował wszystkie ostrzeżenia.
Katastrofa w Mińsku i koniec olimpijskich marzeń
Trzeciego lipca 1980 roku Elena trenowała w Pałacu Sportu w Mińsku, dwa tygodnie przed igrzyskami w Moskwie. Wykonywała Thomas saltolecz nie wykonała pełnej rotacji i spadła na brodę. Złamała kręgosłup szyjny i została sparaliżowana od szyi w dół.
Sowiecka Federacja Gimnastyczna utrzymywała tajemnicę wokół okoliczności kontuzji. Początkowo krążyły pogłoski o upadku podczas rozbiegu. Następnie sowieckie gazety donosiły o spadnięciu z równoważni.
Dopiero po czasie ujawniono prawdę. Trener reprezentacji Jurij Titow obwiniał Elenę za próbę wykonania elementu, którego „nie potrafiła wykonać, ale myślała, że potrzebuje go, aby dostać się do drużyny”.
Milczenie i prawda o sowieckim systemie
Elena stała się swoistą pustelnicą po wypadku i rzadko rozmawiała publicznie. W jednym z wywiadów skrytykowała sowiecki program gimnastyczny za oszukiwanie opinii publicznej oraz nienasycone dążenie do złotych medali.
Elena odkryła prawdę o sowieckim systemie sportowym, w którym życie ludzkie było warte mniej niż prestiż narodu. Nie potępiała jednak bezpośrednio Klimenki, uważając go za ofiarę systemu.
Elena zmarła 22 grudnia 2006 roku w wieku 46 lat na skutek powikłań związanych z paraliżem. Powinna była przejść do historii jako właścicielka jednej z najbardziej niesamowitych karier w sporcie. Zamiast tego pozostała symbolem okrutnej ceny, jaką płacą młodzi sportowcy za narodowy prestiż.
